Amerikan psikiyatrisinin bakış açısını beğenmiyorum; illa bir tanı koyacağız, sizi kategorize edeceğiz, bozukluk üstüne bozukluk icat edeceğiz tavrıyla insan ruhuna iyi gelecek bir şey yapılamaz. Öte yandan içine bakmayı, insana ait duyguları irdelemeyi, kendini tanımayı çok kolaylaştırdıkları da bir gerçek. Blogu okuyanlar bilir; psikoloji-kişisel gelişim benim ilgi duyduğum bir alan. Türkçe yayınlanmış neredeyse her kitabı okumuşumdur hatta en çok işime yarayan 15 mükemmel kitabı listelediğim bir yazı yazmıştım. Bu kitapların bana çok faydası oldu fakat tıp biliminin bu alanı belirsiz ve karanlık arkadaşlar. Kırık bir kemiği her ortopedi uzmanı aynı alçıya alır, bir boğaz iltihabına üç aşağı beş yukarı aynı antibiyotik verilir ama psikiyatride neredeyse her uzmana göre farklı bir teşhis ve tedavi yapıldığını görürüz. Böyle olması da normaldir çünkü ”hasta” çoğu zaman yaşam koşulları-doğduğu aile gibi değiştiremeyeceği şeylerin yarattığı baskıya dayanamamaktadır. Ortada ” düzeltilecek” bir şey yoktur.
Stres durumunda -kaynak ister çocukluk travması, ister ekonomik buhran, ister hastalık-engellilik olsun- ”savaş ya da kaç” tepkisinden biri seçilir. Savaşanlar başarıya ve ”O kadar güçlü olacağım ki bir daha asla böyle çaresiz hissetmeyeceğim” düşüncesine odaklanırken kaçanlar bağımlı , yatıştırıcı-memnun edici, boş vermiş, ”umutsuz vaka” dediğimiz tiplere dönüşürler ama sonunda hepimiz aynı yere varırız; ”Hayatta kalanların ruh hali” ile yaşamaya başlarız. Gavurcada ”survival mood” denen bu olguyu Türkçeleştirmek pek olası değil. Toplama kampından kurtulmuş bir göçmenin veya haksız yere, uzun yıllar hapis yatıp çıkmış birinin ruh hali diyeyim, siz gerisini anlayın.
Uzunca bir süredir kendimi ”survival mood”dan çıkarmaya çalışıyorum ve geçenlerde derli toplu bir özet yapmış hesaba denk geldim. Hesabın ismi @shebecomes-her1. (Ben kendimce eklemeler yaptım. Birebir çeviri değil.)
Başlık: Hayatta Kalma Modundan Nasıl Çıkılır?
1.Ters giden şeyleri düzeltmeye değil bedeninizi yavaşlatmaya odaklanın. ”Hayatta Kalma Modu” sinir sisteminizde yaşıyor ve hep yaşayacak. Yapılacaklar Listesi sizi rahatlatmayacak. Daha yavaş ve derin nefes almak, sabahları telaşsız-sakin-telefonsuz 10 dakika, sıcak ev yemeği ve erken uyumak bedenle bağlantı için başlangıç olabilir.
Benim için mum ışığı iyi bir yatıştırıcı.
2.Sürekli seçim yapmak zorunda olmayın. Çok seçenek -her neyle ilgili olursa olsun- bunalmış /sıkışmış hissettirir. Birkaç kombin yapın ve hep onları giyin. Basit yemekler yapın. Her güne öncelikli BİR iş belirleyin ve fazlasını yapmayın.
Az düşünmek=daha sakin bir sinir sistemi.
3.Her gün yapabileceğiniz bir alışkanlık edinin ve onu inatla yapın. Yürüyüş, ruh halini belirten 3 cümle yazmak, sessiz bir ortamda sabah kahvesi gibi. İstikrarlı bir şekilde yaptığınızda sinir sisteminize ”Güvendeyim” mesajı verecek bir şey olsun.
4.Temizlikte bütün evi değil tek bir alanı seçin. Tek bir yüzey, dolap, oda. Bir işi tamamlayabilmek öz güveninizi canlı tutar.
5.Kendi ihtiyaçlarını erteleme. Açsan ye, yorgunsan uzan, istemiyorsan hayır de. Ne kadar küçük gibi görünürse görünsün ihtiyacın olanı yap ya da talep et.
6.Nazik, yavaş egzersizlere yönel. Spor salonlarında kan ter içinde yapılan şeylere değil.
7.Duygusal dünyana giren verileri azalt. Haberleri izleme. Derdini anlatmak isteyeni durdur. Kendinden bahsetme. Enerjini korumak zorunda olduğunu unutma. (Scarlett Johanson bir videoda sosyal medya kullanamayacak kadar kırılgan bir ruh hali olduğunu söylüyordu. Nasıl şaşırdım anlatamam. )
8.Kim olduğunu her gün kendine hatırlat. Hayatta Kalma Modu seni sorunlara çözüm bulmak noktasında tutar ve hep bir sorun ararsın. Sorunlar olmadığında sen kimsin?
Şu cümleyi tamamla: Ben ….. bir insanım. Her gün bu cümleyi yaz.
9.Işıl ışıl parlayan gelecekte planlarını bir kenara bırak. Yarın ya da bugün yapabileceğin bir şey belirle ve kendine söz verip yap.
10.Acımasız iç sesini fark et ve onu gör. Kabul et. Bu noktaya bir günde-bir olayla gelmedin. Nazik ve tutarlı olmak kendin için yapacağın en iyi şey.
