Sür Pulluğunu Ölülerin Kemikleri Üzerinde

Uzun zamandır önüme çıkıyordu ama çok satan-çok beğenilen kitaplara duyduğum antipati nedeniyle okumayı erteliyordum. Ayça’nın bana veda hediyesi olarak alması sonrasında bir heves okumaya başladım .”Olağanüstü, aşık oldum” diyemem; burun da kıvıramam.

Nasıl okunacağını asla bilemeyeceğimiz bir soyadı olan Olga Tokarczuk’un bu kitabı 2018 Nobel Edebiyat Ödülü’nü almış . Ödüllü kitaplara özel bir ilgim yok ama merak uyandırıyor değil mi? Nobel’i almasa belki de bu kadar çok dile çevrilmez, meşhur olmazdı. Bu tip uluslarası ödüller veren her kurumda -bana hep öyle gelir ki- aslolan yeniliktir. Jürinin gözüne ve kulağına yabancı sesler olması, farklı bir kültürden beslenmesi, o güne kadar örneğine çokça rastlanmayan bir ülkeden olması vb şeyler önemlidir.

Yıllar yıllar önce herkesin elinde gezen bir kitap vardı: Aşkın Ömrü Üç Yıldır. Bildiniz mi? Kısadır ve bol-beleş bir kitap sanılır ama bende epey iz bırakmıştır. Yazarın kendisi olan kahraman fotoğrafçılık yapmakta ve ajanslar için yeni yüzler keşfetmektedir; bir yerde der ki ” Yeter ki farklı bir yüz olsun, nasıl olsa birkaç yıl içinde unutulup gidecek ama bu ışıltılı dünyada yeni bir yüze rastlamak her şeyden önemlidir.” Nobeller, çok satan kitaplar, çok izlenen diziler bana bu cümleleri hatırlatır: Yeter ki ilgimizi çekecek, merakımızı uyandıracak , dönüp bir bakış atmamaızı sağlayacak yepyeni bir şeycik olsun.

Bu kitap da Polonya’lı bir yazarın eseri olması sebebiyle bana farklı bir tat verdi. Soğuk, karlı bir yayla, pek yakındaki Çekya sınırı, çoğu boş duran, yazlık olarak kullanılan evler.. Bu ıssızlığın ortasında yaşlı bir kadın; astrolog, vegan, evlenmemiş, entelektüel bir tür keşiş.. Tek arkadaşı ile William Blake şiirleri tercüme ediyorlar bazı hafta sonları. Yayladaki evlerin bakımı-tamir işlerine bakarak para kazanıyor. İki köpeği varmış , onları kızları yerine koymuş ama köpekler kayıp ve Janina çok üzgün. Onları çok özlüyor.

Komşusunun aniden ölmesi ile başlayan tuhaf olayların roman boyunca izini sürüyoruz ve finalde bizi bir sürpriz bekliyor. En azından ben oldukça şaşırdım.

Astroloji ile ilgili iseniz bu romanı farklı bir gözle okursunuz, ilginiz yoksa bile gökyüzünde olanların yeryüzünü nasıl etkilediğini bu şekilde okumak etkileyici. Ben bile temel astroloji videoları izlemeye niyetlenip -elbette- vazgeçtim. Yazarın anlattığına göre astrolojik haritamızın (doğum saatinden kesinkes emin olmak koşuluyla) söyleyemeyeceği hiçbir şey yok. Ne zaman ve nasıl öleceğimiz de dahil. Bu işi bildiğini, emek verdiğini hissettiriyor, öyle rastgele herkese uyacak şeylerden bahsetmiyor. O kısımları da hiç sıkılmadan okudum . Diğer ağırlık verilen konu ise hayvanlara yaptığımız eziyet. Onların etini, derisini, kemiğini her gün kitlesel olarak tüketmemiz aslında ne kadar vahşi ve acımasızca. Belki de vejetaryenlik bir seçenek değil zorunluluk olmalı.

Sonuç olarak kurgu iyi, atmosfer yaratmada başarılı ve yazar kendine has bir ton tutturmayı başarmış . Okunur, akılda ne kadar kalır emin değilim ama okuduğuma pişman olmadım.

” Ne zaman şüpheli işler düzenlense, her zaman içine önden çocukları sürüklerlerdi. ” s.258

”Beyanım bekçi üzerinde bir etki yaratmamıştı. Dokunaklı şeyleri sevmeyen ironicilerden biriydi, hani bu tarz şeyler onlara bulaşmasın diye ağzını sıkı tutanlardan. Dokunaklı şeylerden, cehennemden korktuklarından daha fazla korkarlardı.” s.125